Βρεφική διατροφή τους πρώτους 12 μήνες

Η βρεφική διατροφή τους πρώτους μήνες φαντάζει πρόκληση για τις νέες μητέρες που καλούνται να παρέχουν την κατάλληλη φροντίδα, όντας συχνά γεμάτες με απορίες.

Στο παρακάτω άρθρο θα αναλύσουμε:

• Ποια είναι η βέλτιστη διατροφή για το μωρό;
• Ποια τα οφέλη του θηλασμού;
• Πότε και ποιες τροφές εισάγουμε;

Η βρεφική περίοδος αρχίζει από τη γέννηση και τελειώνει με τη συμπλήρωση του 1^ου έτους ζωής, περιλαμβάνοντας ραγδαίες εξελίξεις τόσο στην σωματική όσο και στην ανάπτυξη του εγκεφάλου του μωρού.

 

Ρυθμός Ανάπτυξης

Το νεογνό χάνει μέχρι και 10% του βάρους του τις πρώτες 3-4 μέρες και το ανακτά μεταξύ της 6^ης και 12^ης ημέρας ζωής.

Κατά το πρώτο τρίμηνο ζωής, το βάρος του αυξάνεται κατά 25-30 γραμμάρια την ημέρα ενώ έπειτα ο ρυθμός αύξησης επιβραδύνεται. Μέσα στον πρώτο χρόνο, το μήκος του μωρού αυξάνεται γρηγορότερα από οποιαδήποτε άλλη περίοδο, με μέση αύξηση περίπου 25 εκατοστά. Για την παρακολούθηση της ομαλής ανάπτυξης του παιδιού χρησιμοποιούνται οι καμπύλες ανάπτυξης.

 

1ο εξάμηνο

 

Θηλασμός

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και άλλοι οργανισμοί συνιστούν αποκλειστικό μητρικό θηλασμό για τους πρώτους 6 μήνες ζωής. Μετά από αυτή την περίοδο, προτείνεται να εισάγονται σταδιακά ασφαλή συμπληρωματικά τρόφιμα, διατηρώντας παράλληλα τον θηλασμό για τουλάχιστον τα πρώτα 2 χρόνια της ζωής. Κατά τον αποκλειστικό θηλασμό το βρέφος δεν λαμβάνει άλλες τροφές ή υγρά εκτός από το μητρικό γάλα.

 

Το μητρικό γάλα:

• περιέχει την ιδανική ποσότητα και ποιότητα θρεπτικών συστατικών, όπως βιταμίνες, πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, ιχνοστοιχεία και άλατα, προσαρμοσμένα στις ανάγκες του μωρού
• εξασφαλίζει την ιδανική ανάπτυξη, την νευροαναπτυξιακή εξέλιξη, την ενίσχυση του ανοσοποιητικού του και την γενικότερη υγεία του μωρού
• μεταφέρει αρώματα και γεύσεις από τη διατροφή της μητέρας, βοηθώντας το παιδί να εξοικειωθεί με τις καινούριες τροφές που θα προστεθούν αργότερα στη διατροφή του
• περιέχει ίχνη από την τροφή που κατανάλωσε η μητέρα και βοηθά το μωρό να αποκτήσει ανοχή και προστασία από αλλεργικές αντιδράσεις που συνδέονται με την τροφή.

 

 

 

Ο θηλασμός παρέχει οφέλη και στην μητέρα καθώς συμβάλει

• στην ταχύτερη απώλεια βάρους μετά τον τοκετό,
• μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού
• πιθανώς βοηθά στο συναισθηματικό δέσιμο μητέρας παιδιού.

Τα οφέλη του μητρικού θηλασμού είναι μεγαλύτερα όταν γίνεται αποκλειστικά και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ωστόσο, ακόμα και μικρότερη διάρκεια θεωρείται ευεργετική και συστήνεται το μωρό να θηλάζει έστω και λίγο για όσο διάστημα αυτό είναι εφικτό. Αν δεν γίνεται ακολουθείται αποκλειστικός θηλασμός τότε η συμπλήρωση με γάλα 1^ης ηλικίας είναι απαραίτητη.

 

Συμπληρωματική Διατροφή

Υπάρχουν διαφορετικά γάλατα 1^ης ηλικίας στο εμπόριο. Η ποσότητα γάλακτος και ο αριθμός των γευμάτων που χρειάζεται ένα μωρό διαφέρουν ανάλογα με τις ανάγκες του σε ενέργεια και νερό. Συμβουλευτείτε τον παιδίατρο ώστε να επιλέξετε το κατάλληλο για τις ανάγκες του μωρού σας σε αυτό το στάδιο στη βρεφική διατροφή.

Tip: Για να είστε σίγουροι ότι το μωρό έχει χορτάσει, σιγουρευτείτε ότι παραμένει μικρή ποσότητα γάλακτος στο μπουκάλι. Εάν καταναλώνει όλο το γάλα προσθέστε επιπλέον 30ml νερού και μια μεζούρα γάλα ώστε σε κάθε γεύμα να υπάρχει μικρό υπόλειμμα στο μπουκάλι.

• Τηρείστε πιστά τις οδηγίες για την προετοιμασία και παρασκευή γάλακτος όπως αυτές αναγράφονται.
• Αποφύγετε πλήρως παλιότερες πρακτικές για να ησυχάσετε το μωρό σας όπως η χρήση ζάχαρης, μελιού ή άλλων ουσιών.
• Αποφύγετε την χρήση φούρνου μικροκυμάτων.
• Το γάλα πρέπει να είναι χλιαρό όλες τις εποχές του χρόνου.
• Μην ταΐζετε το μωρό ξαπλωμένο. Ταΐστε το στην αγκαλιά σας.

 

Νερό

Προσοχή! Σε αποκλειστικό θηλασμό δεν χρειάζεται επιπρόσθετη πρόσληψη νερού, ενώ όταν τρέφεται με ειδικά γάλατα εμπορίου η πρόσληψη νερού είναι απαραίτητη.

 

Διατροφή της Μητέρας

Η διατροφή της μητέρας είναι αυτή που θα καλύψει τις ανάγκες του βρέφους μέσω του μητρικού γάλακτος, γι’ αυτό και πρέπει να χαρακτηρίζεται από ισορροπία και ποικιλία.

• Προτιμάτε λιπαρά και μικρά ψάρια (σαρδέλα, γαύρος, κολιός, γόπα) και αποφύγετε μεγάλα ψάρια, ωμά οστρακοειδή και αλλαντικά
• Περιορίστε της κατανάλωσης καφέ (1-2 φλιτζάνια/ημέρα) και αποφυγή του αλκοόλ ή έστω αποφυγή θηλασμού για τις επόμενες 2 ώρες
• Αύξηση της κατανάλωσης υγρών (7-9 ποτήρια νερό την ημέρα)

Τροφές που προκαλούν αέρια στην μητέρα (όπως τα όσπρια) δεν επηρεάζουν το γάλα του βρέφους. Έλαια με έντονη οσμή ή γεύση όπως το σκόρδο και άλλα μπαχαρικά ή καυτερά τρόφιμα, μπορούν περιστασιακά να ενοχλήσουν το βρέφος.

Εάν παρατηρήσετε ότι αφού καταναλώσετε κάποιο τρόφιμο προκαλούνται ενοχλήσεις στο βρέφος (κολικοί, δερματίτιδα, περιπρωκτικός ερεθισμός), καταγράψτε το συμβάν και απευθυνθείτε στον διαιτολόγο ή τον παιδίατρό σας.

 

Διαβάστε το  άρθρο για την διατροφή της μητέρας στην εγκυμοσύνη

 

2ο εξάμηνο

Κατά το 2^ο εξάμηνο ζωής ξεκινάει η εισαγωγή ημιστερεάς και στερεάς τροφής. Το βρέφος έχει ωριμάσει αναπτυξιακά και είναι έτοιμο να αποδεχτεί την τροφή. Η εισαγωγή των ημιστερεών και στερεών γίνεται στο διάστημα 17-26 εβδομάδων ζωής. Θα χρειαστεί το μωρό να είναι ικανό να στηρίζει το κεφάλι του σε καθιστή θέση, να αντιλαμβάνεται το κουτάλι και να ενδιαφέρεται για άλλες τροφές εκτός από το γάλα.

Η καθυστέρηση εισαγωγής στερεών τροφών έχει συνδεθεί με μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης τροφικών δυσανεξιών και αλλεργιών.

Πρώτος στόχος είναι η σταδιακή αντικατάσταση των γευμάτων γάλακτος (εκτός από το πρωινό και βραδινό γεύμα) με γεύματα στερεών τροφών.

Αρχικά, δίνεται με το κουτάλι πολύ μικρή ποσότητα τροφής, 1-2 κουτ. γλυκού, με μαλακή υφή και χωρίς έντονη οσμή ή γεύση, όπως κρέμες δημητριακών χωρίς γλουτένη (ρυζάλευρο), πολτοποιημένα φρούτα (φρουτόκρεμα) και βρασμένα λαχανικά. Σταδιακά εισάγεται ποικιλία πολτοποιημένων τροφών όπως βραστό κρέας (έως τον 7^ο μήνα).

Στην συνέχεια η διατροφή εμπλουτίζεται και με άλλα τρόφιμα όπως ψάρια, αυγό (έως 12 μήνες).

• Κάθε νέα τροφή πρέπει να εισάγεται σε μικρή ποσότητα και με απόσταση περίπου μίας εβδομάδας από την προηγούμενη.
• Παρατηρήστε τις τυχόν αντιδράσεις του μωρού (πχ. διάρροια, εμετός, εξανθήματα) και απευθυνθείτε κατευθείαν σε ειδικό.
• Κατά το μαγείρεμα των τροφών δεν θα πρέπει να χρησιμοποιείται αλάτι.

Μέχρι το τέλος του πρώτου έτους το μωρό πρέπει να καταναλώνει τρόφιμα από όλες τις ομάδες. Η κατανάλωση ημιστερεάς και στερεάς μορφής είναι μέρος της ανάπτυξης και συμβάλει στην ωρίμανση του βρέφους.

 

Αποφύγετε

• μέλι
• χυμούς φρούτων, αναψυκτικά, τσάι
• ελαφρά βρασμένα αυγά (μελάτα)
• κονσέρβες
• πατέ και μαλακά τυριά

 

Νεοφοβία

Τα παιδιά εμφανίζουν νεοφοβία, δηλαδή φόβο για νέες καταστάσεις και πράγματα συμπεριλαμβανομένου και των τροφίμων. Είναι απολύτως φυσιολογικό να μην δέχεται κατευθείαν κάποιο τρόφιμο και η πίεση για κατανάλωση πρέπει να αποφεύγεται. Γεμίστε με υπομονή και κατανόηση και δοκιμάστε:

• Επαναλαμβανόμενη έκθεση στο τρόφιμο (ίσως και παραπάνω από 12-15 φορές). Ξαναδώστε του το συγκεκριμένο τρόφιμο μετά από λίγες μέρες.
• Συνδυασμό του νέου τροφίμου με κάποιο ήδη οικείο τρόφιμο (όπως με κάποιο λαχανικό που μπορεί να του αρέσει)

 

Διαβάστε το παρακάτω άρθρο για περισσότερα tips στην νεοφοβία: Το παιδί μου δεν τρώει

Κάθε βρέφος έχει διαφορετικές ανάγκες και ρυθμό ανάπτυξης άρα η εξατομίκευση και συμβουλευτική από ειδικό κρίνεται απαραίτητη.

 

Πηγές

• Εθνικός Διατροφικό Οδηγός για βρέφη, παιδιά και εφήβους, Ινστιτούτο Prolepsis, 2014, http://www.diatrofikoiodigoi.gr/?Page=entypo-yliko-%20paidia
• Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου και συν., επιμέλεια: Ιωάννα Αντωνιάδου-Κουμάτου, Αικατερίνη Σοφιανού, Μητρικός Θηλασμός: Οδηγός για επαγγελματίες υγείας. Αθήνα, Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, 2015, https://ich.gr/wp-content/uploads/2022/07/Tomos-4.pdf
• Η διατροφή στα στάδια της ζωής, Ζαμπέλας Α., 2017

 

 

Ιωάννα Σουτοπούλου

Φοιτήτρια Επιστήμης Διαιτολογίας Διατροφής,

Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών