Τι είναι το Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών:
To Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών (ΣΠΩ) ή Polycystic Ovary Syndrome (PCOS), είναι μια από τις συχνότερες ορμονικές διαταραχές και παρατηρείται σε 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας.
Υπολογίζεται ότι το 50 με 90% των γυναικών με ΣΠΩ έχουν αντίσταση στην ινσουλίνη, ανεξαρτήτως βάρους. Τα υψηλά επίπεδα ινσουλίνης στο αίμα μπορεί να οδηγήσουν σε πρόσληψη βάρους, ασταθής περίοδο, υπογονιμόττα και αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης.
Πως γίνεται η διάγνωση στο σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
Για να γίνει η διάγνωση των πολυκυστικών ωοθηκών πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον 2 από τα 3 παρακάτω, σύμφωνα με τα κριτήρια του Ροτερνταμ:
- Ασταθής περίοδο ή έλλειψή της (ολιγο- ή ανωοθυλακιορρηξία)
- Κλινικά ή/και βιοχημικά σημεία υπερανδρογοναιμίας. Δηλαδή υψηλά ποσοστά των αντρικών ορμονών που ίσως προκαλέσουν: δασυτριχισμό, απώλεια μαλλιών, λιπαρότητα δέρματος, ακμή
- Πολυκυστικές ωοθήκες μετά από υπερηχογραφικό έλεγχο. Δηλαδή οι ωοθήκες μεγεθύνονται και γεμίζουν με πολύ μικρές κύστες οι οποίες δεν καταφέρνουν να απελευθερώσουν ωάριο κι έτσι δεν γίνεται ωορρηξία.
Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών διαφέρει από τις πολυκυστικές ωοθήκες.
Στην 2η περίπτωση υπολογίζεται πως περίπου 20% των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν πολυκυστικές ωοθήκες, αλλά λιγότερες από τις μισές έχουν τα βιοχημικά και ορμονικά ευρήματα που συνιστούν το Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Γι’ αυτό η διάγνωση χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή και αποσαφήνιση από τον γυναικολόγο.
Συνήθη συμπτώματα:
Μερικά από τα συμπτώματα που έχουν συσχετιστεί με την ύπαρξη ΣΠΩ είναι τα εξής:
- Ανωμαλίες στον κύκλο περιόδου ή ακόμα και απουσία περιόδου
- Δυσκολία σύλληψης, λόγω αστάθειας στην ωορρηξία
- Έντονη τριχοφυΐα, κυρίως στο πρόσωπο, το στήθος, την πλάτη και τους γλουτούς
- Αύξηση βάρους και κυρίως στο πάνω μέρος του σώματος (κοιλιά, αυχένας, ώμοι)
- Λέπτυνση της τρίχας των μαλλιών και τριχόπτωση
- Λιπαρότητα στο δέρμα και ακμή
- Αντίσταση στην ινσουλίνη και διαβήτη τύπου ΙΙ.
- Αυξημένη εμφάνιση επεισοδιακής υπερφαγίας ή αδηφαγική διαταραχή (binge eating)
- Αυξημένη εμφάνιση συμπτωμάτων κατάθλιψης
Ποια αίτια προκαλούν το ΣΠΩ:
Η αιτία εμφάνισης του ΣΠΩ δεν είναι γνωστή, αλλά συχνά είναι κληρονομική.
Επίσης, η αντίσταση στην ινσουλίνη ενδέχεται να έχει επίδραση στην εμφάνιση ΣΠΩ.
Όταν η γλυκόζη από την τροφή εισέρχεται στον οργανισμό μας, η ινσουλίνη που παράγεται από το πάγκρεας είναι υπεύθυνη να την μεταφέρει μέσα στα κύτταρα για θρέψη.
Όμως, όταν υπάρχει αντίσταση στην ινσουλίνη, το πάγκρεας εκκρίνει συνεχώς περισσότερη ώστε να μπορέσει να στείλει την γλυκόζη μέσα στα κύτταρα για να τραφούν. Αυτή η περίσσεια ινσουλίνης στον οργανισμό ενδέχεται να επιδρά στις ωοθήκες αυξάνοντας την παραγωγή ανδρογόνων και εμφάνιση ΣΠΩ.
Επίσης, έρευνες δείχνουν ότι η χαμηλού βαθμού φλεγμονή ίσως διεγείρει την έκκριση ανδρογόνων από τις ωοθήκες.
Έχει φανεί ότι η ύπαρξη υπερβαρότητας ή παχυσαρκίας συνδέεται με αντίσταση στην ινσουλίνη και εμφάνιση ΣΠΩ.
Πως το αντιμετωπίζουμε:
Ενώ δεν υπάρχει θεραπεία του ΣΠΩ, η διαχείριση των συμπτωμάτων μπορεί να παίξει καθοριστικό ρόλο στην γονιμότητα, την εμφάνιση άλλων παθήσεων και στην γενικότερη ποιότητα ζωής της γυναίκας.
Για παράδειγμα, η αντιμετώπιση της έντονης τριχοφυΐας μπορεί να γίνει με τεχνικές ριζικής αποτρίχωσης ή φαρμακευτικές κρέμες. Επίσης, η χρήση αντισυλληπτικών χαπιών για την ομαλοποίηση της περιόδου έχει φανεί να βοηθάει καθώς και η χορήγηση μετφορμίνης για την διαχείριση της υπερινσουλιναιμίας.
Γενικότερα, όταν προϋπάρχει αυξημένο βάρος, ακόμα και μια μικρή μείωση της τάξης του 5-10% μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά στα συμπτώματα του συνδρόμου: επαναφέρει την συχνότητα της περιόδου, μειώνει την φλεγμονή και βελτιώνει την γονιμότητα.
Και κάτι για το τέλος…
Τα συμπτώματα και η έντασή του συνδρόμου διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα γι’ αυτό και χρειάζεται εξατομίκευση.
Σε κάθε περίπτωση, ο αποτελεσματικότερος τρόπος μείωσης των συμπτωμάτων του ΣΠΩ είναι η αλλαγή στο lifestyle του ατόμου ξεκινώντας από την διατροφή και την κίνηση.
Στο άρθρο αυτό: “Διατροφή για πολυκυστικές ωοθήκες“αναλύεται ο τρόπος που η διατροφή μπορεί να μειώσει και να ανακουφίσει από τα συμπτώματα του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών.
Πηγές:
Effect of Diet on Insulin Resistance in Polycystic Ovary Syndrome, Yujie Shang, 2020
https://www.nhs.uk/conditions/polycystic-ovary-syndrome-pcos/
Barthelmess & Naz (2014) “Polycystic ovary syndrome: current status and future perspective” [accessed via: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4341818/#R1
