Οι περισσότεροι από εμάς, τώρα ή έστω σε κάποια φάση της ζωής μας, έχουμε πάρει συμπληρώματα διατροφής.
Σε κάποιες περιπτώσεις ίσως να το χρειαζόμασταν όντως, τις περισσότερες φορές όμως απλά πήραμε την κλασσική “εποχιακή” βιταμίνη τον Χειμώνα ή εκείνο το συμπλήρωμα που χρησιμοποίησε η φίλη μας.
Είναι όμως αλήθεια ή μύθος όλα αυτά που ακούμε για τις θαυματουργές ιδιότητες των συμπληρωμάτων διατροφής;
Τι είναι το συμπλήρωμα διατροφής
Για να ήμαστε ακριβείς, το Υπουργείο Υγείας ορίζει ως συμπλήρωμα διατροφής:
“Τα διατροφικά προϊόντα που έχουν σκοπό τη συμπλήρωση της συνήθους δίαιτας και τα οποία αποτελούν συμπυκνωμένες πηγές θρεπτικών συστατικών ή άλλων ουσιών με θρεπτικές ή φυσιολογικές επιδράσεις.”
Υπάρχει όφελος για τον οργανισμό;
Η αλήθεια είναι πως το σώμα μας έχει προσαρμοστεί έτσι ώστε να μπορεί να απορροφήσει και να αξιοποιήσει τις ποσότητες των συστατικών αυτών μέσα από τη διατροφή, σε συγκεκριμένες δηλαδή συγκεντρώσεις και σε συνδυασμό με άλλα συστατικά των τροφών.
Έτσι, οι επιπλέον ποσότητες είτε αποβάλλονται από το σώμα μας είτε συσσωρεύονται και οδηγούν σε βλάβη.
Υπάρχουν περιπτώσεις ουσιών που σε μεγαλύτερη ποσότητα από αυτή που χρειάζεται αναστέλλουν τους μηχανισμούς του σώματος που κανονικά θα μας προστάτευαν.
Για παράδειγμα:
- Οι αντιοξειδωτικές βιταμίνες μπορούν να μειώσουν τις ευεργετικές ιδιότητες της άσκησης για την υγεία της καρδιάς. Με λίγα λόγια, όταν μετά από μια ώρα αερόβιας προπόνησης πάρω μια πολυβιταμίνη, για παράδειγμα, έχω αμέσως εξουδετερώσει όλους εκείνους τους μηχανισμούς της άσκησης που δρουν για την προστασία της καρδιάς.
- Η χρόνια χορήγηση βιταμίνης Ε τελικά αναστέλλει τους αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς του οργανισμού. Δηλαδή, ενώ την παίρνουμε για τις αντιοξειδωτικές τις ιδιότητες, η μακροχρόνια λήψη της προκαλεί ακριβώς το αντίθετο.
Συμπλήρωμα διατροφής ή τρόφιμο;
Ένα μεγάλο μέρος της κατανάλωσης των συμπληρωμάτων είναι θέμα marketing. Για σκεφτείτε πόσα προϊόντα έχετε δει και ακούσει να διαφημίζονται για τις θαυματουργές τους ιδιότητες. Από την λάμψη των μαλλιών και την απώλεια βάρους μέχρι ακόμα και αντικαρκινικές ιδιότητες.
Μάλιστα η αγορά αυτή είναι τόσο μεγάλη που κάθε χρόνο κερδίζει παγκοσμίως 50 δισεκατομμύρια δολάρια από καταναλωτές που στην πραγματικότητα δεν έχουν καμία έλλειψη βιταμινών!
Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων (ΕΟΦ) σε μια προσπάθεια να προστατεύσει τους καταναλωτές έθεσε νόμους σχετικά με την διαφήμιση των συμπληρωμάτων.
ΕΟΦ για τα συμπληρώματα διατροφής:
- Τα συμπληρώματα διατροφής δεν επιτρέπεται να έχουν ή να προβάλλουν προληπτικές ή θεραπευτικές ενδείξεις, που προσιδιάζουν μόνο σε φάρμακα.
- Να καθίσταται σαφές στον καταναλωτή ότι το διαφημιζόμενο προϊόν δεν υποκαθιστά τη «συνήθη δίαιτα», δηλαδή την ενδεδειγμένη και ισορροπημένη διατροφή, αλλά τη συμπληρώνει
- Η ύπαρξη συστατικών φυτικής προέλευσης ή βιταμινών ή άλλων ουσιών σε συμπλήρωμα διατροφής δεν το καθιστούν αυτοδικαίως «φυσικό και ακίνδυνο» προϊόν. Εάν το προϊόν περιέχει δραστική ουσία φυτικής προέλευσης δεν αποτελεί συμπλήρωμα διατροφής, αλλά φάρμακο, το οποίο δύναται να κυκλοφορήσει νόμιμα, μόνο κατόπιν άδειας κυκλοφορίας φαρμάκου.
- Οποιαδήποτε αναφορά εμφανίζει το προϊόν ως «εγκεκριμένο» από τον ΕΟΦ είναι μη νόμιμη και παραπλανητική. Αντίθετα, απαιτείται η αναγραφή, σε κάθε διαφήμιση, του αριθμού γνωστοποίησης στον ΕΟΦ
Συμπληρώματα διατροφής στο μικροσκόπιο
Βιταμίνη D (συνιστάμενη πρόσληψη: 10-15 μγ/ημέρα)
ΜΥΘΟΣ: “Στην ηλιόλουστη Ελλάδα δεν κινδυνεύουμε”
ΑΛΗΘΕΙΑ: Έρευνες των τελευταίων 15 ετών δείχνουν έλλειψη στους Έλληνες.
Η ανεπάρκεια σε βιταμίνη D αποτελεί παράγοντα κινδύνου όχι μόνο για οστεοπόρωση αλλά και καρδιαγγειακά, διαβήτη τύπου 2, καρκίνο, υποπαραθυροειδισμό και κατάθλιψη (αν και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα).
2 είναι οι πηγές της:
- Έκθεση στον ήλιο (παράγεται στο δέρμα η D3)
- Λιπαρά ψάρια, συκώτι, τυρί, αυγά (D2, D3)
Γιατί υπάρχει έλλειψη, ειδικά σε μεγαλύτερες ηλικίες?
- Η διαδικασία της γήρανσης αδυνατίζει το δέρμα και μειώνεται η σύνθεση της βιταμίνης
- Είναι πάντα ντυμένοι και με αντηλιακό στον ήλιο οπότε δεν υπάρχει ελεύθερο σημείο του δέρματος για σύνθεση
- 15 λεπτά την ημέρα στον ήλιο τις πρωινές ή απογευματινές ώρες ΔΕΝ αποτελούν κίνδυνο για καρκίνο του δέρματος και συνήθως αρκούν για να παραχθεί η απαραίτητη βιταμίνη D
- Το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και η παχυσαρκία μειώνει την απορρόφησή της
Βιταμίνη C (συνιστάμενη πρόσληψη 45mg/ημέρα)
ΜΥΘΟΣ: Είμαι καπνιστής άρα χρειάζομαι συμπλήρωμα βιταμίνης C.
ΑΛΗΘΕΙΑ: Δεν υπάρχουν αρκετά ερευνητικά δεδομένα που να προτείνουν αύξηση της συνιστάμενης πρόσληψης της βιταμίνης σε καπνιστές. Η ποσότητα παραμένει στα 45mg/ημέρα= 1 μεγάλο πορτοκάλι!
Συμπλήρωμα Σκόρδου
ΜΥΘΟΣ: Ρίχνει την αρτηριακή πίεση
ΑΛΗΘΕΙΑ: Σε δόσεις των 600mg σκόνης σκόρδου (2 κ. γλυκού) μια μόνο έρευνα έδειξε ότι ενδεχομένως έχει ευεργετικές ιδιότητες. Παρόλα αυτά εάν χρησιμοποιείται ως αντικατάστατο άλατος μαζί με λεμόνι και άλλα μυρωδικά μειώνει έμμεσα την πίεση.
Ω-3 λιπαρά οξέα
ΜΥΘΟΣ: Μόνο με το συμπλήρωμα θα πάρω την δόση που χρειάζομαι
ΑΛΗΘΕΙΑ: 220γρ λιπαρών ψαριών (πχ: σαρδέλες) τουλάχιστον 2 φορές/εβδομάδα αρκούν ενώ παράλληλα μας δίνουν σελήνιο, ασβέστιο, καλής ποιότητας πρωτεΐνη και ταυρίνη.
Αν η διατροφή σου δεν έχει ποικιλία φρέσκων φρούτων και λαχανικών, λιπαρών ψαριών και ξηρών καρπών καλό είναι πριν πάρεις συμπληρώματα να δοκιμάσεις να εντάξεις έστω και 1 φρούτο και 1 λαχανικό την ημέρα.
Πότε χρειάζομαι συμπληρώματα διατροφής;
Κάθε κανόνας έχει και εξαιρέσεις.
Και σε αυτή την περίπτωση, άτομα που έχουν προβλήματα απορρόφησης βιταμινών ή ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά χρειάζονται συμπλήρωμα διατροφής. Τέτοια παραδείγματα είναι το φυλλικό οξύ και ο σίδηρος στις εγκύους, η βιταμίνη D σε άτομα με σημαντική έλλειψη και η B12 σε κάποιους αυστηρά χορτοφάγους.
Πάντα χρειάζεται η σύμφωνη γνώμη του γιατρού για να εξακριβώσει που υπάρχει το πρόβλημα και ποιο σκεύασμα είναι το κατάλληλο.
Βιβλιογραφία-Πηγές:
- ΕΟΦ, 2009, Διαφήμιση Συμπληρωμάτων Διατροφής
- Prevalence and factors promoting the occurrence of vitamin D deficiency in the elderly Wyskida M1, Wieczorowska-Tobis K2, Chudek J1.
- The role of vitamin D in cancer prevention: does UV protection conflict with the need to raise low levels of vitamin D? Zeeb H1, Bremen, Germany
- Vitamin D deficiency in white, apparently healthy, free-living adults in a temperate region . Singhellakis PN1, Malandrinou FCh, Psarrou CJ, Danelli AM, Tsalavoutas SD, Constandellou ES. Department of Endocrinology, Metabolism and Diabetes Mellitus, Saint Savvas Cancer Hospital, Athens, Greece